به گزارش یزدفردا: کتاب «مجدل شمس» تالیف حمید داوودآبادی، به تازگی در انتشارات شهید کاظمی منتشر شده است. این اثر پژوهشی، روایت تاریخی و سیاسی بلندی‌های جولان را از آغاز قرن بیستم تا دوران معاصر بررسی می‌کند و به طور ویژه به اشغال این منطقه توسط رژیم صهیونیستی و پیامدهای انسانی، اجتماعی و سیاسی آن می‌پردازد.
سال ۱۲۹۶ هجری شمسی (۱۹۱۷ میلادی) نقطه عطفی در تاریخ خاورمیانه است؛ سالی که استعمارگران بریتانیایی با هدف تسلط بر منابع انرژی منطقه، نقشه‌ای استعماری را طراحی کردند. در این نقشه، با بهانه حمایت از قوم یهود، مأمنی برای آنان در قلب کشورهای اسلامی خاورمیانه فراهم شد. بریتانیا که از خصایص و حساسیت‌های تاریخی یهودیان آگاه بود، تلاش کرد آنان را از اروپا و غرب جدا کند و در عوض با ایجاد تنش در خاورمیانه مسلمان‌نشین، به منافع استعماری خود جامه عمل بپوشاند. این طرح که به صراحت تبعیض‌آمیز بود، نادیده می‌گرفت که ظلم‌ها و فشارهای تاریخی علیه یهودیان عمدتاً از سوی کشورهای اروپایی صورت گرفته و نه مسلمانان یا اعراب منطقه.
در پی صدور اعلامیه بالفور در سال ۱۲۹۶ (۱۹۱۷ میلادی) که فلسطین را به عنوان سرزمین قوم یهود معرفی کرد، مهاجرت گسترده یهودیان از سراسر جهان به این سرزمین آغاز شد. ساکنان مسلمان فلسطین که از اهداف واقعی این مهاجرت‌ها بی‌اطلاع بودند، به ظاهر با روحیه انسانی پذیرای آوارگان یهودی شدند. اما به زودی تصاحب خانه‌ها و زمین‌های فلسطینیان آغاز شد و با تشکیل سازمان‌های امنیتی و نظامی صهیونیستی، روند اشغال سرزمین به شیوه‌ای گسترده و خشونت‌آمیز ادامه یافت.
این روند صرفاً محدود به فلسطین نماند و با شعار «از نیل تا فرات» رژیم صهیونیستی در پی گسترش قلمرو خود به کشورهای عربی همسایه رفت. در سال ۱۳۴۶ هجری شمسی (۱۹۶۷ میلادی)، جنگ شش روزه میان اسرائیل و کشورهای مصر، سوریه، اردن و عراق رخ داد که به اشغال بخش‌هایی از سوریه، مصر و اردن منجر شد.
جولان سوریه نیز از جمله مناطقی بود که پس از بمباران، قتل‌عام و آوارگی گسترده مردم به اشغال ارتش اسرائیل درآمد. در این میان، مقاومت و ایستادگی مردم محلی باعث شد اشغالگران نتوانند تمام مناطق را تصرف کنند و نیروهای سازمان ملل متحد برای تثبیت وضعیت وارد عمل شدند.
مجدل شمس، به معنای «برج خورشید»، یکی از شهرک‌های مهم منطقه جولان است که پیشینه تاریخی آن به دوران فنیقیان بازمی‌گردد. این منطقه پس از گذر از دوران ویرانی‌های متعدد، محل استقرار خانواده‌های دروزی و مسیحی ارتدوکس شد که از قرن هجدهم به بعد در این منطقه سکونت یافتند. این روستا، بزرگ‌ترین جمعیت را در بلندی‌های جولان دارد و از سال ۱۳۴۶ به اشغال اسرائیل درآمده است.
شهر قنیطره که مرکز استان قنیطره در سوریه محسوب می‌شود، در جنگ شش روزه توسط اسرائیل اشغال و به طور کامل ویران شد. پس از آن، در جنگ یوم کیپور سال ۱۳۵۲، این شهر توسط حکومت سوریه بازپس گرفته شد اما اسرائیل بار دیگر آن را تصرف کرد تا نهایتاً در سال ۱۳۵۳ عقب‌نشینی کرد. این بازپس‌گیری را حافظ اسد، رهبر سوریه، به انجام رساند که پس از آن به مقام ریاست جمهوری سوریه رسید و تا سی سال در این سمت باقی ماند.
مناطق اشغالی جولان در مجاورت اسرائیل، با سیم‌خاردارهایی جدا شده‌اند که جداکننده خانواده‌ها و اقوام در دو سوی خط تماس است. تپه «تلّه الصراخ» یا «تپه داد و فریاد» محلی است که هر جمعه خانواده‌ها از یک طرف سیم خاردار به دیدار و گفت‌وگو با بستگان خود در طرف دیگر می‌پردازند. این دیدارهای محدود، نمایانگر شرایط اسارت‌گونه مردمی است که در وطن خود تحت حاکمیت کشوری دیگر زندگی می‌کنند.
مردم این منطقه عمدتاً از فرقه دروزی هستند که شاخه‌ای از اسماعیلیه محسوب می‌شوند. مذهب دروزی، مذهبی است که در قرن پنجم قمری در مصر بنیان گذاشته شده و با گذشت زمان به صورت جامعه‌ای بسته درآمده است. پیروان این مذهب، خود را مسلمان نمی‌دانند و اعتقادات خاصی درباره تجسد خداوند و بازگشت الحاکم بأمرالله دارند.
اکثریت دروزی‌ها در سوریه، لبنان، فلسطین اشغالی و اردن ساکن هستند. در سوریه، استان سویداء تنها منطقه‌ای است که دروزی‌ها اکثریت جمعیت آن را تشکیل می‌دهند. این استان جمعیتی حدود ۳۷۰ هزار نفر دارد که بیشتر آن را دروزی‌ها و اقلیت‌هایی از مسیحیان و مسلمانان سنی تشکیل می‌دهند.
جولان با وسعت حدود ۱۸۰۰ کیلومتر مربع، موقعیتی استراتژیک در منطقه خاورمیانه دارد. اشغال بخش اعظم این منطقه توسط اسرائیل و کنترل منابع آبی مهم آن، از جمله آب رود اردن و دریاچه طبریه، اهمیت این سرزمین را به لحاظ نظامی و اقتصادی افزایش داده است. بلندی‌های جولان امکان نظارت و کنترل بر تحرکات نظامی در سوریه و لبنان را فراهم کرده و از نظر استراتژیک جایگاهی حساس دارد.
از جنگ شش روزه سال ۱۳۴۶ به بعد، اسرائیل با انتقال جمعیت یهودی از سراسر جهان تلاش کرده است آمار یهودیان در مناطق اشغالی را افزایش دهد. بر این اساس، تاکنون بیش از ۳۰ شهرک یهودی در جولان ایجاد شده که نزدیک به ۲۷ هزار نفر جمعیت دارد. در مقابل، جمعیت عرب و دروزی در بخش‌های اشغالی کاهش یافته و یا آواره شده‌اند.
از منظر آموزشی و فرهنگی، رژیم اشغالگر اسرائیل با تغییر زبان آموزش از عربی به عبری و اجرای سیاست‌هایی در جهت تغییر فرهنگ بومی ساکنان، تلاش می‌کند هویت مردم این منطقه را دگرگون سازد. این اقدام بخشی از سیاست‌های کلی برای تثبیت اشغال و تغییر ساختار جمعیتی منطقه است.
در نهایت، کتاب «مجدل شمس» نه تنها گزارشی مستند و دقیق از وضعیت سیاسی و نظامی بلندی‌های جولان ارائه می‌دهد، بلکه روایتگر سرگذشت مردم این خطه و مبارزات آنان برای حفظ هویت، سرزمین و زندگی در شرایط دشوار اشغال است. این اثر برای خوانندگانی که به تاریخ خاورمیانه، حقوق بشر و مسائل سیاسی این منطقه علاقه‌مند هستند، منبعی قابل توجه محسوب می‌شود.
در بخشی از این کتاب می‌خوانیم:
سال‌ها بود که شهرک مجدل شمس در منطقه جولان، در اشغال صهیونیست‌ها به سر می‌برد. با مجوز نیروهای سازمان ملل مستقر در سوریه، مردم اجازه یافتند روزهای تعطیل، به تله الصراخ (تپه داد و فریاد) بیایند و با بلندگو، با بستگان خود که در مناطق اشغالی مانده بودند، حال و احوال کنند.
کتاب «مجدل شمس» تالیف حمید داوودآبادی در ۶۴ صفحه و با شمارگان ۵۰۰ نسخه به بهای ۸۰ هزارتومان در انتشارات شهید کاظمی منتشر شده است.
- نویسنده : یزدفردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
چهارشنبه 13,اوت,2025